Thietmar o przyjęciu chrześcijaństwa przez Mieszka I

Thietmar, Kronika, przełożył i przypisami opatrzył M.Z. Jedlicki

Cyt. za J. Dowiat, Historia dla klasy I liceum ogólnokształcącego, Warszawa 1981

Przedstawię resztę czynów znakomitego księcia Polan, Mieszka, o którym pisałem szeroko w poprzednich księgach. W czeskiej krainie pojął on za żonę szlachetną siostrę Bolesława Starszego¹, która okazała się w rzeczywistości taką, jak brzmiało jej imię. Nazywała się bowiem po słowiańsku Dobrawa, co w języku niemieckim wykłada się: dobra. Owa wierna wyznawczyni Chrystusa, widząc swego małżonka pogrążonego w wielorakich błędach pogańskich, zastanawiała się usilnie nad tym, w jaki sposób mogłaby go pozyskać dla swej wiary. Starała się go zjednać na wszelkie sposoby, nie dla zaspokojenia trzech żądz tego zepsutego świata, lecz dla korzyści wynikających z owej chwalebnej i przez wszystkich wiernych pożądanej nagrody w życiu przyszłym.

Umyślnie postępowała ona przez jakiś czas zdrożnie, aby później móc długo działać dobrze. Kiedy mianowicie po zawarciu wspomnianego małżeństwa nadszedł okres wielkiego postu i Dobrawa starała się złożyć Bogu dobrowolną ofiarę przez wstrzymywanie się od jedzenia mięsa i umartwianie swego ciała, jej małżonek namawiał ją słodkimi obietnicami do złamania postanowienia. Ona zaś zgodziła się na to w tym celu, by z kolei móc łatwiej zyskać u niego posłuch w innych sprawach. Jedni twierdzą, iż jadła ona mięso w okresie jednego wielkiego postu, inni zaś, że w trzech takich okresach. Dowiedziałeś się, czytelniku, o jej przewinie, zważ teraz tylko, jaki owoc wydała jej zdrożna intencja. Pracowała więc nad nawróceniem swego małżonka i wysłuchał jej miłościwy Stwórca. Jego nieskończona łaska sprawiła, iż ten, który tak srodze prześladował, pokajał się i pozbył na ustawiczne namowy swej ukochanej małżonki jadu przyrodzonego pogaństwa, chrztem świętym zmywając plamę grzechu pierworodnego. I natychmiast w ślad za głową i swoim umiłowanym władcą poszły ułomne dotąd członki spośród ludu i w szatę godową przyodziane, w poczet synów Chrystusowych zostały zaliczone. Ich pierwszy biskup Jordan ciężką miał z nimi pracę, zanim niezmordowany w wysiłkach nakłonił ich słowem i czynem do uprawiania winnicy Pańskiej.

¹ Chodzi o Bolesława I zw. Srogim (zm. 967?) — księcia czeskiego od 935 r.

Bitwa pod Cedynią

Thietmar, Kronika

Tymczasem dostojny margrabia Hodo, zebrawszy wojsko, napadł z nim na Mieszka, który był wierny cesarzowi i płacił trybut aż po rzekę Wartę. Na pomoc margrabiemu pośpieszył wraz ze swoimi tylko mój ojciec, graf Zygfryd, podówczas młodzieniec i jeszcze nieżonaty. Kiedy w dzień św. Jana Chrzciciela starli się z Mieszkiem, odnieśli zrazu zwycięstwo, lecz potem w miejscowości zwanej Cydzyną brat jego Czcibor zadał im klęskę kładąc trupem wszystkich najlepszych rycerzy z wyjątkiem wspomnianych grafów. Cesarz poruszony do żywego wieścią o tej klęsce, wysłał czym prędzej gońców, nakazując Hodonowi i Mieszkowi, aby pod rygorem utraty jego łaski zachowali pokój do czasu, gdy przybędzie na miejsce i osobiście zbada sprawę.

 

Dagome Iudex, czyli danie Polski pod opiekę Stolicy Apostolskiej¹ przez Mieszka

 

Podobnie w innym tomie z czasów papieża Jana XV² Dagome³, pan⁴, i Ote⁵, pani⁶ i synowie ich Mieszko i Lambert — nie wiem, jakiego to plemienia ludzie, sądzę jednak, że to byli Sardyńczycy⁷, ponieważ ci są rządzeni przez czterech „panów" — mieli nadać świętemu Piotrowi⁸ w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe⁹ z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku długim morzem¹⁰ [stąd] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi ciągnąc aż do Krakowa i od tego Krakowa aż do rzeki Odry, prosto do miejsca, które nazywa się Alemure¹¹, a od tej Alemury aż do ziemi Milczan¹² i od granicy Mil-czan prosto do Odry i stąd wzdłuż rzeki Odry aż do rzeczonego państwa¹³ Schinesghe.

 

 

1 Cytowany tekst jest jednym z wariantów kopii oryginału i pochodzi z XI w.

2 Papież w latach 985-996.

3 Nie ma dziś wątpliwości, że pod tym imieniem należy rozumieć Mieszka I. Wątpliwość wzbudza tylko to, czy jestto błędny zapis jego właściwego imienia, czy też chodzi tu o jego drugie chrześcijańskie imię np. Dago, Dagon, Dagobert itp.

4 Iudex — oznacza w Rzymie, jak i w Bizancjum (archon) w zasadzie dostojnika, sprawującego władzę zleconą, niekiedy jednak może oznaczać władcę samodzielnego (wg H. Łowmiańskiego). Zwróćmy jednak uwagę, że imieniem iudex określano także żupanów, książąt plemiennych słowiańskich na Bałkanach. W każdym razie należy się stanowczo sprzeciwić próbom poprawiania tekstu na: dux, rex.

5 Druga żona Mieszka I, Oda.

6 Senatrix — w tym kontekście oznacza dostojną panią, żonę iudexa, nie ma bowiem określenia: iudicissa, choć jest:

ducissa.

7 Mieszkańcy wyspy Sardynii na Morzu Śródziemnym.

8 Papieżowi, Stolicy Apostolskiej.

9 Ogólnie przeważa mniemanie, że chodzi tu o Gniezno, a zatem „państwo gnieźnieńskie", inni sądzą, że chodzi tu

o Szczecin w ujściu Odry.